Beste isolatiemateriaal kiezen

Isolatiemateriaal kiezen: zo pak je het aan

Bedenk eerst welk deel van je woning je wilt isoleren. Hieronder vind je advies over het beste materiaal per onderdeel.

Kruipruimte isolatie

Bij het isoleren van de kruipruimte wordt een laag isolatiemateriaal op de bodem van de ruimte aangebracht. Het wordt daarom ook wel bodemisolatie genoemd. Wil je de kruipruimte isoleren? Dan is het belangrijk dat het isolatiemateriaal vochtregulerende eigenschappen heeft. Bij het isoleren van de kruipruimte zijn de volgende materialen het meest geschikt.

• Schelpen
• Isolatiechips
• Isolatieparels (bodemparels)

Lees meer over je kruipruimte isoleren

Vloerisolatie

Als je woning ouder is dan 1983, dan is de kans groot dat je vloer niet voldoende geïsoleerd is. De volgende materialen kun je het beste gebruiken bij vloerisolatie om te zorgen voor goede isolatie.

• Kunststof isolatieplaten
• Folie-isolatie
• Gespoten isolatieschuim

Lees meer over vloerisolatie

Wat is de isolatiewaarde of R-waarde?

Een belangrijke factor bij de keuze van isolatiemateriaal is de isolatiewaarde, ook wel R-waarde genoemd. Hoe hoger de R-waarde, hoe langer het duurt voordat de warmte door het materiaal kan stromen. De R-waarde is bij isolatiematerialen afhankelijk van de dikte en de isolerende werking van het materiaal zelf. Hoe beter de isolerende werking van het materiaal, hoe minder dik materiaal nodig is om dezelfde R-waarde te bereiken.

''De R-waarde wordt uitgedrukt in m2.K/W. Zo heeft bijvoorbeeld steenwol met een dikte van 10 cm een R-waarde van ongeveer 2,5 m2.K/W en diezelfde steenwol van 20 cm het dubbele, dus 5 m2.K/W. Doorgaans wordt een R-waarde van 3,5 als een goede isolatiewaarde beschouwt. Dit is natuurlijk erg afhankelijk van hetgeen je isoleert en met welk doel.''

Werking isolatiemateriaal op basis van straling

De meeste isolatiematerialen werken op basis van geleiding. Hoe slechter het materiaal de warmte geleidt, hoe langzamer de warmte door het materiaal stroomt. Sommige isolatiematerialen werken op basis van reflectie. Het materiaal is dan voorzien van één of meerdere reflecterende lagen die de warmte niet alleen weerkaatsen, maar er ook voor zorgen dat het materiaal minder warmte uitstraalt.

Bij isolatiemateriaal op basis van stralingswarmte is het lastiger om de R-waarde uit te rekenen. Deze wordt proefondervindelijk vastgesteld. Voor de R-waarde moet je daarvoor kijken op de productie-informatie. De R-waarde van reflectiematerialen kan afhankelijk van de plaatsing verschillen. Wanneer je het isolatiemateriaal horizontaal aanbrengt geeft dat een lagere R-waarde. Dit komt doordat het glimmende oppervlak na verloop van tijd vuil kan worden waardoor de weerkaatsende werking afneemt.

Welke soorten isolatiemateriaal zijn er?

Er zijn veel verschillende isolatiematerialen op de markt. Hieronder een greep uit veelgebruikte materialen.

Minerale wol

Minerale wol wordt gesponnen van steen of glas. Daarom wordt het ook wel steenwol en glaswol genoemd. De minerale wol wordt geleverd in platen of op rollen. Het is een flexibel materiaal wat gemakkelijk tussen constructiedelen kan worden gedrukt. Minerale wol is onbrandbaar en wordt daarom ook vaak gebruikt in brandvertragende constructies. Het voordeel van minerale wol is dat het geluiddempend is. Bij de verwerking van de wol is het aan te bevelen om beschermende kleding en een mondkapje te gebruiken, omdat de vrijkomende vezels irritaties op huid en in de luchtwegen kunnen veroorzaken. Tegenwoordig is er ook minerale wol verkrijgbaar die geen irritaties geeft. De platen en rollen zijn met een groot kartelmes of een (oude) handzaag gemakkelijk op maat te maken. Minerale wol kan ook los geleverd worden voor bijvoorbeeld het vullen van een spouwmuur. 

Kunststoffen isolatiemateriaal

Kunststof isolatiemateriaal wordt gebruikt als plaatmateriaal, losse korrels (EPS) of als schuim (PUR en UF-schuim). Kunststof isolatiematerialen zijn in het algemeen aardolieproducten. Sommige kunststof isolatiematerialen hebben hele goede isolerende eigenschappen, waardoor bij een kleine dikte een hoge isolatiewaarde kan worden gerealiseerd. De meeste kunststof isolatiematerialen zijn minder geschikt in brandgevaarlijke constructies omdat ze kunnen smelten of er bij brand gevaarlijke gassen kunnen vrijkomen. Kunststof isolatieplaten zijn niet zo flexibel als minerale wol, waardoor je nauwkeurig moet werken om een aaneensluitende isolatielaag te krijgen. 

EPS 

De afkorting EPS staat voor expanded polystyrene of geëxpandeerd polystyreen. EPS is het meestgebruikte isolatiemateriaal. Tegenwoordig wordt EPS vooral in de grijze uitvoering geleverd, vanwege de hogere isolatiewaarde. Je hebt veel verschillende uitvoeringen van het materiaal. Bijvoorbeeld EPS parels, korrels en chips.

XPS

XPS staat voor geëxtrudeerde polystyreen. Het verschil met EPS is dat bij XPS de luchtcellen gesloten zijn. Hierdoor is XPS één van de weinige waterdichte isolatiematerialen is en kan worden toegepast in voortdurend vochtige omstandigheden, zoals constructies onder het maaiveld. XPS wordt ook toegepast bij omgekeerde platte daken. Bij een omgekeerd dak zit het isolatiemateriaal op de waterkerende laag. Bij een omgekeerd dak is goed afschot essentieel, omdat anders waterdamp in het isolatiemateriaal kan condenseren en verzadigd raken met vocht, waardoor het zijn isolerende functie verliest.  

PUR 

PUR isolatie wordt geleverd in de vorm van isolatieplaten, maar wordt ook vaak ter plaatse gespoten. Er is veel discussie over PUR-schuim, vooral bij vloerisolatie. De problemen zijn vooral ontstaan door fouten bij het aanbrengen van PUR-schuim. Daarom gelden strenge regels bij het aanbrengen van PUR-schuim. Bewoners mogen bijvoorbeeld tot twee uur na het aanbrengen van PUR-schuim de woning niet betreden. 

PIR platen en resolschuim 

PIR (Polyisocyanuraat) en Resolschuim zijn kunststof isolatieplaten met een hoge isolatiewaarde. Bij een geringe dikte van het materiaal haal je een hoge R-waarde. Deze isolatieplaten zijn leverbaar met verschillende toplagen, zoals bitumen, vilt, alufolie en gipsplaat afhankelijk waarvoor ze gebruikt worden. Bijvoorbeeld voor het isoleren van een plat dak of voorzetwanden voor de binnenmuur. 

Natuurlijke isolatiematerialen

Er is steeds meer aandacht voor natuurinclusief bouwen. Daar horen ook natuurlijke isolatiematerialen bij. Vaak worden hier wel chemische middelen of bestrijdingsmiddelen aan toegevoegd om rot te voorkomen. Veel natuurlijke materialen zijn een bijproduct van landbouw.  

Schapenwol 

Schapenwol lijkt erg op glas-of steenwol, maar is samengesteld uit wol van schapen. Het wordt geleverd in platen en op rollen. Dit lijkt natuurvriendelijk, maar scoort in de duurzaamheidsclassificaties heel slecht. Onder meer omdat schapen worden gezien als een belasting voor het milieu.

Stro 

Stro zijn de stengels van granen, meestal samengeperst tot balen. Stro wordt vooral gebruikt bij ecologische bouw. Hierbij worden buitenwanden opgebouwd uit een houten framewerk met daarin opgenomen, de strobalen. Deze worden vervolgens afgestuct, meestal met een ecologisch natuurproduct, zoals leem.  

Vlas isolatie 

Vlas is een restproduct van de productie van linnen. De isolatiedekens van vlas zijn niet heel erg vormvast, waardoor het product goed ondersteund moeten worden. 

Hennep isolatie 

Hennep is een snelgroeiende plant die in gedroogde vorm gebruikt kan worden als isolatiemateriaal. Hennep wordt vooral in plaatvorm geleverd. De hennepsoort die gebruikt wordt als isolatiemateriaal is niet dezelfde als de geestverruimende soort waar wiet van wordt gemaakt. 

Hernieuwbare isolatiematerialen

Er komen ook steeds meer hernieuwbare isolatieproducten op de markt. Hernieuwbaar betekent dat de producten zijn gemaakt van hernieuwbare grondstoffen.

Papier (cellulose) / houtvezel 

Cellulose isolatie wordt gemaakt van gerecycled krantenpapier. Door stoffen toe te voegen wordt het materiaal brand -en schimmelwerend. Het materiaal wordt vaak in de vorm van vlokken ingeblazen.

Textiel 

Dit isolatiemateriaal wordt gemaakt van gerecycled textiel. Het materiaal wordt zowel op rol als in platen isolatiemateriaal geleverd.  

Folie-isolatie 

Folie-isolatie werkt op basis van straling. Aan de warme kant weerkaatst het materiaal de warmte en aan de koude kant straalt het minder warmte uit. Dit is vergelijkbaar met het gebruik van aluminiumfolie bij het koken. Eten blijft langer warm en als het aluminiumfolie niet in aanraking komt met eten voelt het niet warm aan de buitenkant. Voor de werking hiervan is het van belang dat er geen contact is tussen het isolatiemateriaal en de omgeving. Er moet dus een luchtlaag gecreëerd worden. Anders werkt het materiaal niet. In constructies is het daarnaast van groot belang dat de folie goed luchtdicht afsluit. Anders kan er alsnog een warmtelek ontstaan.  

Thermokussens 

Thermokussens bestaan uit meerdere legen aluminiumfolie-achtig materiaal die in luchtdicht afgesloten zakken onder vloeren worden bevestigd met behulp van nieten (houten vloeren of pluggen (steen- en betonvloeren). De R-waarde van dit soort materialen kan niet berekend worden, maar moet altijd door middel van testen bepaald worden.  

Multifolie 

Multifolie is opgebouwd uit meerdere lagen folie met daartussen lagen schuim. De R-waarde van dit materiaal is mede afhankelijk van de toepassing. In horizontale constructies leveren ze een lagere R-waarde op, omdat men er vanuit gaat dat naar verloop van tijd de reflectiewaarde afneemt door vervuiling. 

Radiatorfolie 

Radiatorfolie is een zilverkleurige folie die je tegen de muur of aan de achterkant van een radiator aanbrengt. Deze folie weerkaatst de warmtestraling aan de achterkant van de radiator. Standaard radiatorfolie vermindert de warmtestraling tot 75%, speciaal hr-radiatorfolie zelfs tot 95%. 

Samengestelde materialen

Naast losse isolatiematerialen zijn er ook andere, kant-en-klare isolatieproducten. Dit zijn gecombineerde producten. Denk bijvoorbeeld aan geïsoleerde dakplaten met een afwerklaag aan de onder -of bovenzijde, versteviging voor een stevige constructie of isolatie met een afwerklaag. Ze kunnen vaak eenvoudig gemonteerd of afgewerkt worden of het materiaal bevat al een afwerking.

Isolatiematerialen en vocht

Vocht speelt een belangrijke rol bij de isolatie van constructies met organische materialen, zoals hout. Als je hier onvoldoende rekening mee houdt kunnen er problemen ontstaan. Als hout langdurig vochtig is ontstaat er houtrot. Ook kan het isolatiemateriaal in de constructie zich volzuigen met water, waardoor het zijn isolerende werking verliest. Om vochtproblemen te voorkomen, is het goed het verschil tussen dampremmende en damp-open constructies te kennen. 

Dampremmende constructie

Om te voorkomen dat vocht zich ophoopt in een constructie, wordt vaak een dampremmende laag toegepast. Deze laag houdt de meeste waterdamp tegen voordat het de constructie kan binnendringen. In houten gevelconstructies wordt hiervoor vaak dampdichte of dampregulerende folie gebruikt. Die folies worden aan de binnenzijde gemonteerd. Vocht stroomt namelijk, voornamelijk in de winter, van binnen naar buiten. Die folie wordt bijvoorbeeld onder de afwerking geplaatst. Bij kant en klare isolatieproducten is de dampremmende laag vaak in het product zelf opgenomen.

Damp-open constructie

Soms wordt gekozen voor een damp-open constructie. Bij een damp-open constructie kan de waterdamp juist heel makkelijk de constructie in stromen, maar ook heel makkelijk aan de buitenzijde van de constructie uitdampen. Dit principe kan je vergelijken met sportkleding. Het grote voordeel van deze methode is dat er minder vocht in de woning verzameld, wat uiteindelijk zorgt voor een beter binnenklimaat.

Het lastige is dat de materialen die gebruikt worden in de constructie van binnen naar buiten steeds damp-opener moeten zijn. Wil je met deze methode aan de slag, dan is het aan te raden hier een bouwkundig expert voor in te schakelen.