Thuisbatterij inzetten op onbalansmarkt

Wat is de onbalansmarkt?

Vraag en aanbod van stroom moeten over heel Nederland altijd in balans zijn. Energieleveranciers kopen van tevoren elektriciteit in gebaseerd op de verwachte vraag van hun klanten. Maar in de praktijk pakken vraag en aanbod vaak anders uit dan voorspeld. Bijvoorbeeld doordat het minder hard waait of zonnig is dan verwacht, waardoor er minder groene stroom wordt opgewekt. Doordat we meer gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen, speelt dit steeds vaker. Maar ook in de vraag naar stroom door consumenten of bedrijven kunnen onverwachte veranderingen optreden. Op zulke momenten ontstaat er onbalans op het stroomnet. Om dit te herstellen, moet er op het laatste moment meer of juist minder elektriciteit worden afgenomen óf geleverd.

De landelijke netbeheerder TenneT is verantwoordelijk voor het oplossen van onbalans. Als hiervan sprake is, laat TenneT dit weten aan commerciële partijen. Die kunnen vervolgens extra stroom leveren of afnemen. Zij krijgen daarvoor betaald. Dit noem je de 'onbalansmarkt'.

Handelen op onbalansmarkt met thuisbatterij

Thuisbatterijen worden steeds vaker ingezet op de onbalansmarkt. Als er onbalans is, kunnen ze helpen dit te herstellen door stroom aan het net te leveren of juist op te gaan laden. Als consument kun je zelf niet handelen op de onbalansmarkt. Wel kun je jouw energieleverancier jouw thuisbatterij hiervoor laten gebruiken. Je deelt dan mee in de opbrengsten. Dit handelen op de onbalansmarkt gebeurt volledig automatisch met behulp van een slimme thuisbatterij. Je hoeft hier zelf niks voor te doen.

Dynamisch energiecontract nodig

Om te handelen op de onbalansmarkt, heb je een dynamisch energiecontract nodig. Bij zo’n contract betaal je ieder uur een ander stroomtarief. Dat heeft voordelen: je kunt stroom afnemen op momenten dat deze het goedkoopste is. Maar er zijn ook risico’s. Zo voel je een stijging van de energieprijzen meteen in je portemonnee.

Opbrengsten onbalansmarkt in toekomst onzeker 

Leveranciers van zulke thuisbatterijen beloven vaak hoge opbrengsten en zeer korte terugverdientijden. De afgelopen jaren kon je hier inderdaad goed geld mee verdienen. Maar het is erg onzeker of dit over een paar jaar nog steeds zo is. Dat komt door de volgende ontwikkelingen:

• Afschaffing salderingsregeling. De salderingsregeling houdt in dat je stroom die je aan het net levert, mag afstrepen van stroom die je afneemt. Alleen over het restant betaal je energiebelasting. Het kabinet wil deze regeling in 2027 afschaffen. Gevolg is dat je straks energiebelasting betaalt over álle stroom die jij afneemt. Dus ook over alle stroom die jouw thuisbatterij ingaat om onbalans te herstellen.   
• Toename aantal batterijen. Het aantal batterijen neemt de komende jaren naar verwachting flink toe. Dan gaat het niet alleen om thuisbatterijen, maar ook om hele grote batterijen. Onderzoeksbureau CE Delft schatte eerder in dat er voor 10.000 megawatt aan batterijprojecten in ontwikkelingen zijn, terwijl de onbalansmarkt zo’n 500 megawatt groot is. Wanneer al die batterijen met elkaar gaan concurreren, dalen de prijzen op de onbalansmarkt. 
• Minder snel informatie. De landelijke netbeheerder TenneT besloot onlangs om deelnemers aan de onbalansmarkt minder snel informatie over de actuele balanssituatie te geven. In plaats van bijdragen aan een stabieler elektriciteitsnet, zorgen zij namelijk steeds vaker juist voor grotere schommelingen. Doordat steeds meer partijen tegelijkertijd geld proberen te verdienen op de onbalansmarkt, slaan tekorten dan heel snel om in een overschot of andersom. Ook dit zet het verdienmodel onder druk.

Overweeg jij dus een thuisbatterij te kopen om deze in te zetten op de onbalansmarkt? Wees je ervan bewust dat er een reële kans is dat de inkomsten in de toekomst afnemen en je de thuisbatterij misschien niet terugverdient.

Onbalansmarkt en zonnepanelen minder goede combinatie

Heb jij zonnepanelen en wil je jouw zonne-energie opslaan in je thuisbatterij om je eigen verbruik te verhogen? Dan is het goed om te weten dat thuisbatterijen die handelen op de onbalansmarkt vaak niets doen met de opgewekte stroom van je zonnepanelen. Immers: op het moment dat je batterij stroom afneemt van het net of juist teruglevert om onbalans op te lossen, kan hij niet tegelijkertijd overtollige stroom van je zonnepanelen opslaan. Er zijn wel combinaties mogelijk tussen handelen op de onbalansmarkt en het opslaan van opgewekte energie van je zonnepanelen. Maar dit gaat ten koste van je inkomsten op de onbalansmarkt.

Wees kritisch op reclame onbalansmarkt

Aanbieders van thuisbatterijen die handelen op de onbalansmarkt, maken soms op een agressieve en misleidende manier reclame. Zo versturen ze huis-aan-huisreclame die van de gemeente afkomstig lijkt te zijn, terwijl die er helemaal niets mee te maken heeft. Ook beloven ze hoge opbrengsten en korte terugverdientijden, zonder te wijzen op de financiële risico’s. Het is daarom belangrijk om kritisch te blijven en goed na te denken of zo'n thuisbatterij echt iets voor jou is.

Onbalansmarkt en netcongestie

De afgelopen jaren is er in steeds meer wijken sprake van netcongestie. De vraag naar en aanbod van stroom zijn groter dan het stroomnet aankan. Handelen op de onbalansmarkt kan dit verergeren. Dit komt doordat onbalans op landelijk niveau (op het hoogspanningsnet) wordt bijgehouden en opgelost. Daarbij wordt geen rekening gehouden met de situatie in jouw buurt. Gaat een groot aantal batterijen in een wijk tegelijkertijd laden of ontladen om onbalans op landelijk niveau op te lossen? Dan kan dat op lokaal niveau juist leiden tot extra druk op het stroomnet.

Onbalansmarkt is iets anders dan day ahead markt

Naast handelen op de onbalansmarkt kun je met een thuisbatterij ook handelen op de zogenoemde day ahead markt. Ook hiervoor heb je een dynamisch contract nodig. Bij zo'n contract verandert het tarief voor stroom elk uur. Je batterij laadt op wanneer de stroom goedkoop is en levert deze terug aan het net wanneer de prijzen hoog zijn.