Wijkaanpak: 7 vragen
Samen met de bewoners in de wijk van het aardgas af. Deze collectieve aanpak wordt de wijkaanpak genoemd. Maar wat houdt dit in en wat betekent dat mogelijk voor jou?
1. Wat houdt de wijkaanpak in?
In het klimaatakkoord is afgesproken dat er in 2030 1,5 miljoen woningen in Nederland van het aardgas zijn afgesloten. Met het nationaal programma Aardgasvrije Wijken heeft het Rijk bedacht om niet per woning, maar per wijk te kijken naar alternatieve manieren om woningen te verwarmen, kraanwater te verwarmen en te koken. Gemeenten hebben de opdracht gekregen per wijk te beslissen wat het beste alternatief is om van het aardgas af te gaan. Dit moeten ze beschrijven in een ‘warmteprogramma’ (voorheen heette dit een ‘Transitievisie Warmte’). Inmiddels hebben bijna alle gemeenten zo’n programma. De bedoeling is dat gemeenten vervolgens ook regelen dat wijken van het gas af gaan. Dit wordt ook wel de wijkaanpak genoemd.
Aan de slag
Als huiseigenaar kun je ook zelf aan de slag gaan en al van het aardgas gaan. Lees onze tips over het verduurzamen van je woning.
Tips bekijken2. Wat zijn proeftuinwijken?
In 2018 zijn gemeenten gestart met de wijkgerichte aanpak. Er was nog veel onduidelijk over hoe je woningen collectief van het aardgas af kunt halen. Daarom zijn gemeenten gestart met zogenaamde proeftuinwijken. Dit zijn wijken waar wordt onderzocht op welke wijze woningen haalbaar en betaalbaar van het aardgas af kunnen. Door ervaringen van gemeenten in deze wijken wordt gekeken hoe de aanpak verder kan worden uitgerold in Nederland. Op dit moment zijn er ruim 70 proeftuinwijken verspreid door Nederland.
Wist je dat… nieuwbouwwoningen gebouwd vanaf 1 juli 2018 al aardgasvrij moeten zijn?
3. Wat zijn veel voorkomende alternatieven voor aardgas?
De meeste gemeenten kiezen in de proeftuinwijken voor de aanleg van een warmtenet als alternatief voor aardgas. Dit is een ondergronds buizennetwerk waar warm water door stroomt. Met dit water kun je huizen en douche- en kraanwater verwarmen. Er zijn ook gemeenten die kiezen voor warmtepompen of waterstof.
Lees meer over de alternatieven voor gas4. Wanneer komt mijn woning in aanmerking voor de wijkaanpak?
Benieuwd of er al plannen zijn om jouw wijk van het aardgas af te halen? En zo ja, wanneer dit gaat gebeuren? Dat kan je lezen in het warmteprogramma (voorheen ‘Transitievisie Warmte’) van jouw gemeente.
Zoek het warmteprogramma van jouw gemeente op (website overheid)5. Mag de gemeente mij dwingen om van het aardgas af te gaan?
Ja, de kans is groot dat gemeente je in de toekomst mag dwingen van het aardgas af te gaan. Er is namelijk een wet in de maak die gemeenten de bevoegdheid geeft woningen van het gas af te sluiten. Hiermee wil de politiek voorkomen dat het gasnetwerk in een wijk voor slechts enkele bewoners in stand moet worden gehouden. Gemeenten moeten inwoners straks minimaal acht jaar de tijd geven voordat zij het gas afsluiten. In deze periode kun je meedoen met een collectieve oplossing vanuit de gemeente. Denk aan een warmtenet. Maar je mag ook kiezen voor een andere oplossing. Denk aan een warmtepomp.
6. Hoe ervaren huiseigenaren de wijkaanpak?
Vereniging Eigen Huis deed in 2021 onderzoek onder huiseigenaren binnen proeftuinwijken van het Programma aardgasvrije Wijken. Hieruit blijkt dat bewoners positief staan tegenover verduurzaming, maar kritisch tegenover de wijkaanpak staan. Ze hebben vraagtekens over de kosten, duurzaamheid en het wooncomfort van de alternatieve manieren van verwarmen. Verder ontbreekt het aan voldoende informatie, zoals over de kosten of welke invloed de aanpassingen in de woning hebben op het wooncomfort. Er wordt te weinig gecommuniceerd over de voortgang van de wijkaanpak en daardoor daalt het vertrouwen bij de bewoners. Als er een bewonerscollectief actief is in de wijk, zorgt dit juist voor veel vertrouwen en betrokkenheid bij de bewoners.
Onderzoek ervaringen wijkaanpak 2021 (pdf)
7. Wat vindt Vereniging Eigen Huis?
Vereniging Eigen Huis vindt dat bewoners wettelijk beschermd moeten worden tegen hoge energielasten als hun wijk van het aardgas afgaat. Er moeten duidelijke regels komen die dit garanderen. Mensen die het door bijvoorbeeld ziekte, ouderdom of persoonlijke omstandigheden niet lukt om binnen 8 jaar van het gas af te gaan, mogen niet in de steek worden gelaten. Bewoners moeten in zulke uitzonderijke situaties uitstel krijgen en ondersteund worden. Wanneer een gemeente een warmtenet laat aanleggen in een wijk, krijgen huizenbezitters de keuze of ze hierop aansluiten of bijvoorbeeld een warmtepomp nemen. Vereniging Eigen Huis vindt dat zij dan vooraf volledige, betrouwbare en duidelijke informatie over de kosten moeten krijgen. Verder vindt de vereniging het belangrijk dat huiseigenaren meegenomen worden in de plannen om te komen tot het alternatief van aardgas in de wijk.