Mechanisch ventilatie
Natuurlijke ventilatie is vaak onvoldoende voor een gezond binnenklimaat. Vanaf de jaren tachtig was hier meer aandacht voor. Daarom hebben de meeste huizen die daarna zijn gebouwd mechanische ventilatie. Lees hier hoe het werkt.
Verschillende ventilatiesystemen
In Nederland worden ventilatiesystemen vaak ingedeeld in vier verschillende systemen:
- Systeem A: natuurlijke toe -en afvoer
Zowel de toevoer als afvoer vindt plaats door middel van natuurlijke ventilatie. - Systeem B: mechanische toevoer, natuurlijke afvoer
De verse lucht wordt mechanisch toegevoerd en op natuurlijke wijze afgevoerd. Dit systeem wordt in woningen zelden gebruikt. - Systeem C: natuurlijke toevoer, mechanische afvoer
Bij dit systeem wordt de verse lucht natuurlijk toegevoerd en centraal mechanisch afgevoerd. Dit is mechanische ventilatie waar het verder op deze pagina over gaat. - Systeem D: mechanische toe -en afvoer
Bij systeem D is zowel de toevoer als afvoer van verse lucht mechanisch geregeld. Dit heet wtw ventilatie.
Of lees onder de afbeelding verder over mechanische ventilatie
Wat is mechanische ventilatie en hoe werkt type C?
Huizen gebouwd vanaf de jaren '80 hebben vaak mechanische ventilatie. In de keuken, badkamer en wc zitten ventielen in het plafond of de muur. Een mechanische ventilatiebox zorgt ervoor dat de vervuilde lucht via deze luchtkanalen wordt afgezogen naar buiten. Daarom wordt het ook wel centrale afzuiging genoemd. De ventilatiebox hangt vaak in dezelfde ruimte als de cv-ketel. De toevoer van verse lucht komt vaak via ramen of ventilatieroosters in alle verblijfsruimten, zoals woonkamer, keuken en slaapkamers.
Mechanische ventilatie optimaal gebruiken
Wanneer je mechanische ventilatie optimaal gebruikt zorgt het voor gezonde lucht in huis. Hiervoor moet er genoeg verse lucht binnenkomen en de lucht moet goed door het huis stromen. Dit kun je doen om mechanische ventilatie optimaal te gebruiken:
- Zet mechanische ventilatie nooit uit, tenzij je bij een ramp wordt gevraagd ramen en deuren te sluiten. Trek dan de stekker uit het stopcontact.
- Ventileer via roosters als je die hebt. Laat daarbij zoveel mogelijk alle ventilatieroosters open, omdat de verse lucht dan gelijkmatig in de woning stroomt. Sluit roosters tijdelijk als ze tochtklachten geven. Met zelfregulerende ventilatieroosters heb je minder last van tocht.
- Zorg dat er voldoende ruimte (1,5 cm) tussen de deuren en de drempels zitten zodat de lucht zich goed kan verplaatsen door het huis.
- Als jouw woning ventilatieroosters heeft kun je beter niet ventileren door het raam open te zetten. Dit geeft vaak tochtklachten. Daarnaast stroomt daardoor een groot deel van de verse lucht via het raam binnen, terwijl de ruimtes waar geen raam open staat minder geventileerd worden. Voor de afvoer van ventilatielucht zoekt de lucht de weg van de minste weerstand.
- Heb je wel een mechanisch ventilatie afvoersysteem maar nog geen ventilatieroosters? Laat ventilatieroosters plaatsen.
Optimaal gebruik met standenschakelaar
Met een regelknop of schakelaar met twee of drie standen regel je de hoeveelheid lucht die wordt afgezogen. Via ventilatieroosters of ramen met een ventilatiestand wordt er schone lucht aangevoerd. Zo gebruik je de standen:
- Bij 3 standen: zet mechanische ventilatie op 1 als je niet thuis bent, op 2 als je wel thuis bent (ook 's nachts) en op 3 tijdens het koken en douchen.
- Bij 2 standen: zet het ventilatiesysteem standaard op 1 (als je thuis bent of weg bent, en ook 's nachts) en op 2 bij het koken en douchen.
- Schakel altijd naar de hoogste stand als er veel mensen in huis zijn of als de was binnen te drogen hangt.
Zorg altijd voor frisse lucht in huis door de roosters boven het kozijn of de ramen op een kier te zetten.
Mechanische ventilatie reinigen en onderhouden
Het is voor je gezondheid belangrijk om mechanische ventilatie te reinigen en onderhouden. Ook voor de optimale werking is reinigen en onderhoud belangrijk. Er zijn dingen die je zelf kunt doen, maar ook dingen die je beter kunt uitbesteden aan een installateur.
Mechanische ventilatie reinigen
- Zelf doen. Maak de roosters en ventielen jaarlijks schoon met een stofzuiger en sopje. Plaats de ventielen hierna op dezelfde plaats en met dezelfde instelling terug. Let hierbij op dat je de instellingen niet wijzigt.
- Installateur. Laat de ventilatiebox eens in de twee jaar en de ventilatiekanalen eens in de acht jaar schoonmaken door een installateur.
Mechanische ventilatie onderhouden
Laat het onderhoud van de ventilatiebox uitvoeren door een installateur. Mechanische ventilatie moet in ieder geval elke vier jaar gecontroleerd worden. Waar nodig moet het opnieuw worden ingesteld. Ventilatoren van ventilatiesystemen gaan ongeveer 15 tot 20 jaar mee. Het kan handig zijn om een onderhoudscontract af te sluiten. Kies altijd voor een bedrijf met Ventilatiekeur. Dit is een onderhoudsnorm voor ventilatiesystemen in woningen en wordt alleen uitgevoerd en afgegeven door vakspecialisten. Deze is te vinden op de website van binnenklimaattechniek.
Energiezuiniger ventileren
Er zijn meerdere manieren om de mechanische ventilatie energiezuiniger te maken:
Vervang je ventilator door een energiezuinige ventilatiebox
Je kunt een bestaand mechanisch afvoerventilatiesysteem verbeteren door de ventilator te vervangen door een energiezuinige mechanische ventilatiebox. Oude ventilatoren gebruiken namelijk veel meer stroom dan de nieuwe apparaten. Een energiezuinige ventilatiebox is te koop vanaf ongeveer € 300 exclusief installatie.
Maak je huidige systeem vraaggestuurd
Een andere manier om de ventilatie te verbeteren is door het systeem vraaggestuurd te maken. Dan worden er sensoren geplaatst die er voor zorgen dat er niet te veel, maar ook niet te weinig wordt geventileerd. De sensoren meten de CO2 in de woning en zorgen ervoor dat de ventilator harder gaat draaien wanneer dat nodig is. De hoeveelheid CO2 in de lucht wordt verhoogd door het uitademen van lucht. In de badkamer wordt vaak een sensor geplaatst die de luchtvochtigheid meet. Zo ventileer je genoeg voor een gezond binnenklimaat en bespaar je energiekosten. Bij te veel ventilatie gaat warmte verloren.
Vervang je mechanische ventilatie door wtw ventilatie
Is de mechanische ventilatie aan vervanging toe? Dan kun je het mechanische afvoersysteem ook vervangen door wtw ventilatie. Dat is comfortabel en het bespaart energie. Dit is ingrijpend als door de hele woning kanalen moeten worden aangelegd naar alle verblijfsruimtes, zoals woonkamer, keuken en slaapkamers. Tegenwoordig zijn er ook wtw systemen speciaal voor renovaties. Bijvoorbeeld een systeem waarbij de toevoer van schone lucht plaatsvindt in het centrale trappenhuis van de woning. Een ventilator boven de deuren of in de binnenmuur van de verblijfsruimtes zorgt er voor dat frisse lucht via de sleuf onder de deur wordt aangezogen. De vervuilde lucht wordt via de ventilator in het centrale trappenhuis geblazen. Via de bestaande afvoerkanalen in het toilet, de badkamer en keuken wordt de lucht dan afgevoerd. Hier wordt de warmte uit de lucht gebruikt om de gezonde lucht op te warmen. Voor woningen met luchtverwarming is het vaak makkelijker om de mechanische afvoer te vervangen door een wtw ventilatiesysteem. De toevoer van verse lucht gaat dan via het al aanwezige verwarmingssysteem. Wtw ventilatie kost ongeveer € 1.000 tot € 3.000.
Lees meer over wtw ventilatieVervang je ventilatiebox voor een ventilatiewarmtepomp
Je kunt mechanische ventilatieboxen ook vervangen door een ventilatiewarmtepomp. Die zorgt voor de ventilatie en gebruikt de warmte van de ventilatielucht om daarmee (deels) de woning te verwarmen of het tapwater te verwarmen. Een dergelijke warmtepomp kan niet de hele warmtevraag van een woning oplossen, omdat de hoeveelheid warmte uit ventilatielucht niet genoeg is. Extra ventileren is niet zinvol, omdat dat ook weer meer energie kost. Een ventilatiewarmtepomp kost ongeveer € 6.500.
Lees meer over de ventilatiewarmtepompMechanische ventilatie aanleggen
Mechanische ventilatie aanleggen is ingrijpend, omdat afvoerkanalen moeten worden aangebracht naar het toilet, de badkamer en keuken. Daarnaast kost het meer energie. Dat heeft niet alleen te maken met het elektriciteitsgebruik van het apparaat zelf, maar ook doordat je waarschijnlijk meer warmte verliest. Natuurlijke ventilatie is vaak onvoldoende voor een gezond binnenklimaat. Als je dat gaat verbeteren door middel van mechanische afvoer verlies je meer warmte via het ventilatiesysteem. Je woning wordt dan wel gezonder.
Wtw ventilatie
Een beter alternatief is wtw ventilatie. Dit systeem hergebruikt een groot gedeelte van de warmte uit de afvoer voor het verwarmen van de toevoer. Hierdoor heb je minder warmteverlies. Houd er wel rekening mee dat het aanleggen van dit systeem nog ingrijpender is dan het aanbrengen van een mechanisch afvoersysteem.
Decentrale ventilatie
Een andere mogelijkheid is het plaatsen van decentrale ventilatiesystemen in de verblijfsruimtes. Hierbij worden ventilatoren, eventueel voorzien van warmteterugwinning (wtw), in de gevels geplaatst. Dit kan als zelfstandige unit, maar ook in combinatie met een radiator.
Het aanleggen van ventilatie is niet geschikt om zelf te doen. Besteed dit altijd uit aan een deskundige installateur.
Problemen met je mechanische ventilatie?
Heb je problemen met je mechanische ventilatie? Met onze problemenwijzer vind je eenvoudig de oplossing voor een probleem dat in of rond je huis speelt.