Langer in je eigen huis blijven wonen

Voorkom valpartijen

De belangrijkste tip van Van Andel is: voorkom valpartijen. 'Uit onderzoek van VeiligheidNL, het kenniscentrum voor letselpreventie, blijkt dat in 2019 vijfduizend 65-plussers overleden door een val en bijna tachtigduizend mensen ernstig letsel opliepen. Het aantal ouderen dat valt stijgt harder dan de vergrijzing, doordat senioren langer zelfstandig thuis wonen in een onaangepast huis.' Zij adviseert senioren eens kritisch door hun huis te lopen en te kijken waar ze valpartijen kunnen voorkomen.

'Verwijder vloerkleden of kies voor vlak geweven kleden met antisliponderkleed of -stickers. Haal drempels weg of kies voor drempelhulpen. Zorg verder voor voldoende verlichting in huis en gebruik antislipmatjes in de badkamer. Of nog beter: breng een antislipcoating aan op de badkamervloer. Plaats wandbeugels bij douche, toilet en wasbak als je wat minder stabiel bent. Nog een douche met een hoge instap? Kies voor een inloopdouche. Dat is ook handig als een thuishulp of mantelzorger je later moet helpen in de douche.'

Van Andel heeft ook nog een tip die niet met valpreventie te maken heeft. 'Koop een inductiekookplaat. Koken op inductie is een stuk veiliger dan koken op gas: een inductiekookplaat wordt niet zo heet en heeft geen vlam waaraan je je kunt branden.'

Ouderen willen zien en gezien worden

Het thuisgevoel bij ouderen wordt volgens Van Delden gevormd door vertrouwdheid met de buurt en veiligheid. 'Zien en gezien worden moet je vormgeven. Zorg voor een goed contact met de buren en vraag gezamenlijk een gesprek aan met de wijkagent: welke tips heeft hij bijvoorbeeld om je te wapenen tegen inbrekers en (digitale) oplichters?' En maak ook een afspraak met de gemeente, adviseert hij. Hoe kan zij ouderen betrekken bij de aanleg van groenvoorzieningen in de buurt? 'Prachtig die bomen voor je huis, maar als je daardoor de straat niet meer ziet, voelt dat onveilig.'

Van Delden heeft ook nog een paar praktische tips om de veiligheid in huis te vergroten: 'Schaf een slimme kookwekker aan. Die waarschuwt je als je een pan op het vuur bent vergeten. En tussentreden zijn ideaal voor mensen die wat steun bij het traplopen nodig hebben, maar nog geen traplift willen.' De onderzoeker tipt verder de app Are you okay today. De app is aangesloten op slimme apparaten, zoals de waterkoker, televisie en de thermostaat. 'Wijkt het gebruik af van wat normaal is, krijgt de oudere eerst zelf een seintje. Reageert die niet, wordt een familielid of vriend geïnformeerd.'

Investeer in een sociaal netwerk

'Investeer als ouderen in elkaar', adviseert Van Blanken. 'Kijk waar je elkaar kunt helpen. Jij doet bijvoorbeeld de boodschappen voor de buurman en hij jouw administratie.' Dat is volgens haar niet alleen praktisch, maar helpt ook tegen eenzaamheid. 'Eenzaamheid zorgt voor fysieke klachten, blijkt uit onderzoek. Dus zoek elkaar op, dat kan ook digitaal. Ga beeldbellen en word actief op social media. Vraag hulp aan (klein)kinderen om daarmee handig te worden. Zo blijf je betrokken bij wat anderen bezighoudt en kun je makkelijk contact leggen.'

Een tip voor ouderen die gebruik maken van personenalarmering (een alarmknop in de vorm van een polsband of halszender): gebruik een mobiel alarm met een gps-systeem. 'Dat werkt ook buitenshuis. In een noodsituatie druk je op de alarmknop en wordt je locatie zichtbaar.' Dat geeft ouderen een veilig gevoel, meent Van Blanken. 'Ze durven daardoor meer naar buiten en blijven zo actief. Dat is weer beter voor de spieren, wat de kans op vallen vermindert.' Wat volgens haar de komende jaren een vlucht gaat nemen, is de automatische of spraakgestuurde bediening van bijvoorbeeld gordijnen, verwarming en licht. 'Ideaal voor ouderen die slecht ter been zijn.'

Sensoren signaleren vroegtijdig crisissituaties

'Leefstijlmonitoring is ideaal voor kwetsbare, met name dementerende, ouderen', vertelt Van der Leeuw. 'Door middel van sensoren in de woning en bijpassende software krijgt een mantelzorger via een app een signaal wanneer een oudere afwijkt van zijn normale leefpatroon.' Het systeem controleert onder meer het aantal keren in en uit bed stappen, de handelingen in de keuken en de frequentie van het toiletbezoek. 'Zo merk je vroegtijdig crisissituaties op, zoals dwalen in de woning, slechter of onregelmatiger eten en veelvuldig toiletbezoek – wat mogelijk duidt op een urineweginfectie.'

Van der Leeuw vindt het mooi dat je iemand met leefstijlmonitoring 24 uur per dag in de gaten kunt houden, zonder cameragebruik. 'Drie wetenschappelijke onderzoeken toonden verder aan dat een mantelzorger door deze technologie gelijkblijvende of minder stress heeft.' Uit onderzoek van Vilans blijkt dat het systeem ook makkelijk is aan te brengen door mantelzorgers of hun familieleden. Vooral de schoonzonen blijken er handig mee. 'Als er geen zorgindicatie is, wordt het systeem niet gefinancierd door de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)', zegt Van der Leeuw, behalve in de gemeente Helmond. 'Mantelzorgers kunnen zelf een eenvoudige versie van leefstijlmonitoring aanschaffen via jinca.nl.'

Associeer ouder worden niet met afhankelijk zijn

Je moet ouder worden niet associëren met een toenemende afhankelijkheid, vindt Schipaanboord. 'Dat gebeurt vaak. Ik leg het accent liever op hoe senioren op een comfortabele manier oud kunnen worden in hun huis. Bijvoorbeeld door een slimme speaker te gebruiken, zoals de Google Nest Mini. Die is spraakgestuurd en voert opdrachten voor je uit door ertegen te praten.' Hiermee kun je domotica in huis aansturen en informatie opvragen over bijvoorbeeld het weer. Zo'n slimme speaker maakt een oudere zelfredzamer, stelt ze. 'Plaats verder hoge toiletten of schaf een losse toiletverhoger aan en breng lichtsensoren aan op de looproute van de slaapkamer naar de badkamer. Dat is handig als je 's nachts naar het toilet moet. Kijk in de keuken of je overal nog makkelijk bij kunt. Mogelijk moet de hoogte van het aanrechtblad of de keukenkastjes worden aangepast.'

Prettig wonen hangt volgens Schipaanboord ook samen met gezelligheid en een buurt waar je leuke dingen kunt doen. 'Blijf actief en zoek mensen op. Ga werken in een volkstuintje of bezoek het wijkcentrum op de hoek.' Ze vindt ook dat gemeenten hierin een rol moeten spelen. 'Zorg bijvoorbeeld voor een gemeenschappelijke tuin voor ouderen of een bewegingsklas in het park.'

• Meer informatie over hulpmiddelen? Kijk op hulpmiddelenwijzer.nl
• Je huis levensloopbestendig maken? Ga naar langerthuisinhuis.nl/levensloop