Vleermuizen in de spouwmuur: dit moet je weten

Vleermuizen in de spouw? Niet zomaar isoleren

Mag je jouw spouwmuur nog wel isoleren en zo ja, hoe dan? Dat heeft ermee te maken dat er vleermuizen in een spouwmuur kunnen zitten. In de wet staat dat het niet is toegestaan om deze te doden of hun verblijfplaats weg te nemen. Als huiseigenaar ben je verplicht je hieraan te houden. Uit een uitspraak van de Raad van State van augustus 2023 blijkt dat er ecologisch onderzoek nodig is naar de aanwezigheid van vleermuizen voordat je de spouw kunt isoleren. Zo’n onderzoek kost € 5000 met als gevolg dat veel huiseigenaren hun spouwmuur niet meer wilden isoleren.

Oplossing: natuurvriendelijk isoleren

De politiek heeft hier een oplossing voor bedacht. De komende jaren mogen huiseigenaren hun spouwmuur isoleren wanneer zij dat op natuurvriendelijke wijze doen. Zo’n duur ecologisch onderzoek is dan niet nodig. Er zijn bedrijven die zijn gespecialiseerd in natuurvriendelijk isoleren. Als je jouw spouwmuur wilt isoleren, dan moet je zo’n bedrijf inschakelen. Wanneer je dit doet, voldoe je aan de wet. Het bedrijf weet wat verder precies nodig is. Goed om te weten: deze natuurlijkvriendelijke werkwijze houdt ook in dat er alleen mag worden geïsoleerd buiten de winsterslaap, van begin maart tot begin april, en buiten het kraamseizoen, van begin augustus tot begin november. Deze regels gelden tot 17 mei 2027.

Natuurvriendelijk isoleren, wat is dat?

Bij natuurvriendelijk isoleren zorgt het isolatiebedrijf er in een periode voorafgaand aan het isoleren voor dat vleermuizen de kans krijgen om de woning te verlaten en niet terug kunnen keren. Dit doen zij door middel van exclusion flaps. Het isolatiebedrijf kan er in overleg met de bewoners voor kiezen om voldoende plekken beschikbaar te houden in de gevel of er worden alternatieve verblijfsruimtes, zoals nestkasten of vleermuizenkasten, aan de gevel geplaatst. Ook kan het zijn dat de gemeente al heeft gezorgd voor alternatieve verblijfruimtes in de omgeving. Bij natuurvriendelijk isoleren moet er rekening worden gehouden met de natuurkalender:

Groene periode

In deze periode is de vleermuis actief en vliegt regelmatig in en uit de spouw om eten te zoeken. Er mogen in deze periode maatregelen getroffen worden om de spouwmuur natuurvrij vrij te maken. Vier dagen na het treffen van de maatregelen kan er worden geïsoleerd. 

Oranje periode; de winterslaap

Tussen ongeveer 1 november en half maart zijn vleermuizen niet actief. Veel vleermuizen verblijven in de spouwmuur en vliegen zelden uit om eten te zoeken. Het is in deze periode niet toegestaan spouwmuren te isoleren, tenzij de muren voor 1 november natuurvrij zijn gemaakt. Aanwezige vleermuizen in de spouwmuren worden anders mee-geïsoleerd en overlijden. Het nemen van voorbereidende maatregelen voor het natuurvrij maken van de spouwmuur mag in deze periode wel, maar je moet wachten met isoleren tot de groene periode.

Rode periode; de kraamtijd

De kraamtijd van de vleermuis is ongeveer van 1 april tot en met 1 augustus. Ook in deze periode kun je alleen isoleren als de spouwmuur vóór 1 april natuurvrij is gemaakt. Het natuurvrij maken van de spouwmuren is in de kraamtijd niet toegestaan. De moedervleermuismuis verlaat in deze periode regelmatig de spouwmuur om eten te zoeken voor haar kind. Als je in deze periode exclusion flaps zou plaatsen, zou ze niet meer terug kunnen keren in de spouw om voor haar jong te zorgen.

Kosten natuurvriendelijk isoleren

De meerkosten van natuurvriendelijk isoleren liggen tussen de  € 300 en  € 1000 per woning. Vanaf 2025 kun je hier (deels) subsidie voor krijgen.

In toekomst moeten gemeenten ecologisch onderzoek doen

Tot 17 mei 2027 is het dus voldoende wanneer je als huiseigenaar je woning op natuurvriendelijke wijze isoleert. Na die datum veranderen de regels, hoewel huiseigenaren daar als het goed is niet veel van merken. Een ecologisch onderzoek naar de aanwezigheid van vleermuizen is dan wel weer nodig. Maar de bedoeling is dat gemeenten deze onderzoeken al hebben gedaan op wijk- of gemeenteniveau. Zo’n onderzoek maakt deel uit van een soortenmanagementplan (SMP), dat als doel heeft kwetsbare dieren te beschermen. Ook als zo’n plan er is, moet je nog steeds op natuurvriendelijke wijze isoleren. In de praktijk verandert er voor huiseigenaren weinig.

Wat doen provincies en gemeenten nu al?

Verschillende gemeentes in de provincie Utrecht hebben al een ecologisch gebiedsonderzoek gedaan. De provincie Utrecht biedt isolatiebedrijven gratis speciale trainingen van ecologen aan. Hierin leren zij hoe spouwmuren natuurvriendelijk geïsoleerd kunnen worden met bescherming voor de dieren. Inmiddels zijn ook de provincie Noord-Holland, Overijssel, Friesland en Drenthe met deze werkwijze gestart. Welke provincies en gemeenten hier nu al mee bezig zijn, vind je op natuurvriendelijkisoleren.nl

Wat vindt Vereniging Eigen Huis?

Om minimaal 2,5 miljoen woningen te isoleren tot 2030, vindt Vereniging Eigen Huis dat het mogelijk moet worden om het hele jaar door de spouwmuur te isoleren. Met nieuwe innovatieve methoden, zoals eDNA, hoeft er geen rekening gehouden te worden met de natuurkalender. Vereniging Eigen Huis roept de overheid op vaart te zetten achter de validatie, opschaalbaarheid en betaalbaarheid van deze en andere innovatieve methoden. Daarnaast pleit de vereniging voor een volledige subsidiëring van de extra maatregelen die huiseigenaren moeten nemen bij natuurvriendelijk isoleren en een volledige vergoeding van de eDNA-methode.