Huis erven

Je kunt ook van iemand anders dan je ouders een huis erven, maar we gaan hier uit van de meest voorkomende situaties:

• De langstlevende partner erft samen met de kinderen.
• De kinderen erven de koopwoning van hun ouders. Er zijn twee mogelijkheden: De kinderen verkopen de woning om de nalatenschap in geld te kunnen verdelen of een van de kinderen gaat de woning gebruiken en koopt de overige erfgenamen uit.

De langstlevende partner erft samen met de kinderen

Tenzij er in een testament andere afspraken zijn gemaakt, is er in deze situatie sprake van de wettelijke verdeling. Er moet dan wel sprake zijn van een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Bij samenwoners wordt de wettelijke verdeling dus niet toegepast. Bij samenwoners zul je afspraken moeten maken over de gezamenlijke woning via een verblijvingsbeding in een notarieel samenlevingscontract of, beter nog, in een testament.

De wettelijke verdeling zorgt ervoor dat de langstlevende partner automatisch eigenaar wordt van alle bezittingen en schulden die behoren tot de nalatenschap. Dit betekent onder andere het volgende:

• De langstlevende partner wordt eigenaar van het huis en de inboedel en neemt verplicht de schulden over die behoren tot de nalatenschap. Wil hij of zij dat niet dan, moet hij of zij de nalatenschap verwerpen.
• De kinderen krijgen een vordering op de langstlevende ouder. Die vordering kunnen zij pas opeisen bij overlijden van de langstlevende ouder. De vordering is hun erfdeel minus de door de langstlevende ouder betaalde erfbelasting.
• Kinderen en de langstlevende ouder erven ieder een even groot deel.
• De langstlevende ouder kan de wettelijke verdeling binnen 3 maanden na overlijden ongedaan maken. In dat geval erven de langstlevende partner en de kinderen ieder een even groot aandeel in de nalatenschap. Voor het ongedaan maken van de wettelijke verdeling moet wel een notariële akte worden opgemaakt.

Voorbeeld

Paul overlijdt en laat een vrouw en twee kinderen achter. De gemeenschap van goederen omvat een huis, de inboedel, een auto en banktegoeden ter waarde van in totaal:

Verblijvingsbeding

Bij samenwoners waarbij de woning overgaat op basis van een verblijvingsbeding, kan het nodig zijn om de financieringsconstructie aan te passen. Zo zorg je ervoor dat de rente aftrekbaar blijft. De lening voor het via het verblijvingsbeding verkregen deel zal dan minimaal annuïtair in maximaal 360 maanden worden afgelost. Wordt het gedeelte verkregen via testament, dan wordt het verkregen volgens de regels van het erfrecht en hoeft de hypotheek niet te worden aangepast.

Eén van de kinderen neemt de geërfde woning over

Neemt een van de kinderen de woning over, dan moeten de andere kinderen hun aandeel in de woning uitgekeerd krijgen. Hoe werkt dat? 

• De waarde van de woning moet worden vastgesteld, bijvoorbeeld aan de hand van een taxatierapport. 
• Het kind dat de woning overneemt, koopt broers en zussen uit. Worden alle andere erfgenamen uitgekocht? Dan is geen overdrachtsbelasting verschuldigd wanneer aan alle andere erfgenamen een reële prijs wordt betaald. Er mag daarbij geen verrekening plaatsvinden met vorderingen die een erfgenaam op de boedel heeft.
• Kan of wil het kind dat niet uit eigen middelen doen, dan moet hij of zij hiervoor een financiering afsluiten, bijvoorbeeld in de vorm van een hypotheek.
• Ongewijzigd overnemen van de hypotheek van de overleden ouder is meestal niet mogelijk.
• Wil het kind de woning gaan verhuren, dan gelden voor de hypotheek andere criteria: een hogere rente en een lager maximaal leenbedrag.

Beneficiair aanvaarden

Weet je niet zeker of de verkoopopbrengst van de woning uit de nalatenschap hoger is dan de hypotheek die nog op het huis rust? Dan kun je de erfenis beneficiair aanvaarden. Schulden worden dan alleen verrekend met baten uit de nalatenschap. Als je beneficiair aanvaardt, weet je dus zeker dat je jouw eigen vermogen niet hoeft aan te spreken als er sprake is van meer schulden dan bezittingen. 

Ook kinderen kunnen de nalatenschap, waaronder de ouderlijke woning, beneficiair aanvaarden. In dat geval aanvaarden zij de erfenis alleen als deze positief is. Minderjarigen aanvaarden een erfenis altijd beneficiair. 

Voor een beneficiaire aanvaarding moeten de kinderen een verklaring afleggen bij de rechtbank. Ook als maar een van de kinderen de erfenis beneficiair aanvaardt, moet de hele erfenis beneficiair worden afgewikkeld. De kinderen kunnen de notaris machtigen dit voor hen te doen. Voor minderjarige kinderen moet de erfenis altijd beneficiair aanvaard worden.

Erfgenaam verantwoordelijk voor schuld

Als de kinderen de nalatenschap onvoorwaardelijk aanvaarden, zijn zij als erfgenamen ook aansprakelijk voor de schulden, waaronder de hypotheek. De kinderen moeten de geldverstrekker informeren over het overlijden. De meeste banken hebben daar een nabestaandendesk voor. Zij geven service en begeleiding bij de afwikkeling van financiële zaken bij overlijden. De contactgegevens van de nabestaandendesk staan op de website van de bank. De checklist Overlijden: wat moet ik regelen (Rijksoverheid) laat zien wat je op financieel en fiscaal gebied moet regelen en uitzoeken. 

Mogelijk is er een overlijdensrisicoverzekering verbonden aan de hypotheek. Als die uitkeert, kan de hypotheek daarmee geheel of gedeeltelijk worden afgelost.

Onverwachte schulden

Van een erfgenaam wordt verwacht dat hij onderzoek doet en de administratie van de overledene raadpleegt. Soms blijkt pas na aanvaarding dat de erfenis onverwachte schulden bevat. Een onverwachte schuld is een schuld die de erfgenaam niet kende of behoorde te kennen. Binnen drie maanden na het ontdekken van deze schuld kan de erfgenaam via de kantonrechter regelen dat hij zijn privévermogen niet hoeft aan te spreken voor de betaling van de schuld.